Amper alternatieven voor verdwenen vredegerechten

De vorige regering herschikte de kantons zodat in sommige gemeenten het vredegerecht verdween. Een bijzonder gevoelige zaak, niet alleen voor de lokale burgemeesters, ook omdat het nadelig was voor de nabijheid van justitie. Om aan dit laatste tegemoet te komen werd, naar Afrikaans model, “rechtbanken sous-l’arbre” gelanceerd. Hierbij spreken rechters recht op specifieke plaatsen in dorpen zonder dat er voorzien wordt in een echt gerechtsgebouw. “In de praktijk blijkt echter dat er maar één zittingsplaats sous l’arbre gerealiseerd werd terwijl er wel een twintigtal vredegerechten verdween. De vredegerechten stonden zelf weigerachtig tegenover recht spreken op verplaatsing”, zo weet N-VA-Kamerlid Kristien Van Vaerenbergh.

Enkel in Duitstalig België te Sankt-Vith werd een rechtbank sous-l’arbre gerealiseerd. In Geel werd het project na een jaar stopgezet omdat de zaal te klein was en men opmerkingen maakte over de wachtruimte.

Voor 3 Waalse gemeenten werd een aanvraag ingediend maar geweigerd door de toenmalige minister Geens. Hij baseerde zich hiervoor op adviezen van de vredegerechten zelf. “De vredegerechten stonden zelf weigerachtig tegenover het inrichten van sous l’arbre. Ze vonden dat het inging tegen de beoogde schaalvergroting en dat het beperkte aantal dossiers de vraag van lokale besturen niet rechtvaardigde. Ze zagen daarnaast heel wat moeilijkheden bij de praktische organisatie. Lokalen, onthaal, wachtruimtes en de tijd en kosten om zich te verplaatsen naar de alternatieve locatie”, zegt Van Vaerenbergh die zich niet van de indruk kan ontdoen dat het vooral ontbrak aan goede wil en goesting bij de rechterlijke macht zelf.

In de gemeente Geel werd gedurende een jaar rechtspraak sous l’arbre georganiseerd. Uiteindelijk werd het project niet verlengd op aangeven van de griffie. Burgemeester Vera Celis (N-VA) betreurt deze beslissing. “In Geel hadden we een spiksplinternieuw vredegerecht laten bouwen en er was zelfs een bijna-akkoord met de Regie der Gebouwen om het met deze functie te huren. Toen wierp de hele hervorming roet in het eten. Het vredegerecht van Geel moest dicht. Nochtans hebben we heel wat bewindsvoeringen door onze historische situatie waarbij pleeggezinnen psychiatrische patiënten opvangen. Hemel en aarde heb ik bewogen eerst om het vredegerecht open te houden nadien om toch rechtszittingen sous l’arbre te kunnen houden. We stelden onze trouwzaal ter beschikking maar na een jaar wil men het project niet verderzetten. Als reden geeft men aan dat de mensen op de gang moeten wachten en dat de lokalen te klein zijn. We kunnen toch moeilijk de coronamaatregelen naast ons neerleggen?”, zegt de Geelse burgemeester.

Door de sluiting van het vredegerecht in Geel moet wie een beroep wil doen op het vredegerecht nu uitwijken naar Mol, de autonomie van Geel blijft behouden, maar de griffie is ondergebracht in de gebouwen van Mol.

“De idee achter de hervorming van de kantons was goed. Door het aantal vredegerechten te beperken, sneed men in het aantal gebouwen dat justitie moest huren of onderhouden. Justitie gebruikt in België immers meer dan 300 gebouwen. Sommige vredegerechten waren gehuisvest in oude onaangepaste gebouwen. Er waren goede redenen maar door het ontbreken van de alternatieve vredegerechten is de nabijheid van justitie tot de burger er wel op achteruit gegaan. De hervorming is dan ook niet volledig geslaagd.”, besluit Kristien Van Vaerenbergh.